Verslag krui-tocht Groningen en Noord Drenthe 19 en 20 juni
Top van Onderop
'De Top van onderop" op de 'New energy Forum' dag
We zijn vanuit de Top van onderop uitgenodigd in tent 3 van de 'New energy Forum' dag. Dagvoorzitter Anna Gimbrère opent de New energy Forum dag en maakt de link van de jeugd, via haar eigen beleving, naar de wereld van de wetenschap.
Wij bezochten de 'Top van onderop' waar Woldwijk gepresenteerd werd.
Deze sessie gaat over een spannend succesvol avontuur en een zoektocht naar het voortbestaan. Hoe bewoners het stuk grond dat leidde tot het faillissement van gemeente Ten Boer in zeven jaar omzetten in een bloeiende gemeenschap ‘Coöperatie Woldwijk’. Ze formuleren een antwoord op grote maatschappelijke opgaves, zoals klimaatproblematiek, energie, woningbouwcrises. Daar leven zo’n zestig bewoners, bewuster, zuiniger, rustiger, dichter bij de natuur, met minder spullen en ze doen meer samen.
De toekomst is echter niet zeker. Niets in de huidige samenleving is toegerust op een ontwikkeling als Woldwijk. Juridisch niet. Financieel niet. De overheid niet. Gemeenschapskracht komt in ons wetboek niet voor. Samen met Het Onderste Boven, een initiatief van pioniers van deze beweging en gemeente Groningen zoeken we hiervoor een nieuwe weg.
Een spannend avontuur waar ervaringskennis en creativiteit leidend zijn in het bouwen van een nieuwe structuur in onze samenleving.
Anne als afsluiting van de presentatie van Woldwijk: "De overheid roept op om een noodpakket aan te leggen, maar als we gemeenschappen vormen is een noodpakket niet nodig.".
Tuin in de Stad
Tuin in de Stad begon in 2009 op een oude kwekerij en verhuisde in 2016 naar het Westpark, achter Vinkhuizen. Hier bouwden ze een duurzaam stro-leem gebouw met keuken, huiskamer, winkel, kas, atelier en overdekt terras. Rondom vind je intieme zitplekken, een moestuin, siertuin, kerstbomenbos, camping, speelplek en vuurplaats. Regenwater wordt opgevangen en via een beekje afgevoerd naar een rotseiland vol kikkers. Alles ademt ruimte: om te werken, spelen en ontspannen. Slechts 15 minuten fietsen van de Martinitoren.
Frans Kerver was en is de initiatiefnemer en weet ons te vermaken met zijn verhalen tijdens de rondleiding. Ook wordt duidelijk hoe er meegedacht wordt aan ontwikkelingen, er is bijvoorbeeld een 'parcours' gebouwd waar risicovol gespeeld kan worden. Er is een plan voor een rolstoelrally in dat parcours.
We hebben een gesprek met Liesbeth van de Wetering (provincie) en Fred Stol (gemeente) en merken opnieuw dat de wil voor verandering er wel is, maar dat de mogelijkheden beperkt zijn. Ook het Ny Begun-geld is al voor 30 jaar vastgelegd. Dit vraagt om creatief denken en doen.
Na het gesprek en rondleiding schuiven we aan bij het wekelijkse eten op donderdag. Betalen kan iedereen doen op basis van een donatie.
Deze keer werd er ruim gebruik van gemaakt: er werd een verjaardag gevierd, er waren kunstenaars die aan de 's middags geopende expositie meewerkten, met hun gasten.
Soms wordt er aan deze donderdagse mee-eet-avonden een thema gekoppeld.
20 juni
Paradijsvogeltuin
We stapten een terrein op dat ooit braak lag, en werden geraakt door wat daar nu groeit: de Paradijsvogeltuin – een plek die zijn naam eer aan doet. Een tuin vol kleur, leven en verwondering, midden in de stad, op het fundament van beton. Want ja, zelfs op beton kun je een paradijs creëren. Dat bewezen bewonders en buurtbewoners hier met hart en ziel.
Sinds 2020 geven zij deze plek vorm. Niet volgens een strak plan van bovenaf, maar vanuit het leven zelf – vanuit ontmoetingen, ideeën, toevalligheden. Toeval is hier geen toeval, maar een toverwoord. Zo landde er ineens iemand met een "ver-huishuis" – een huis dat je in één dag afbreekt en elders weer opbouwt. Het terrein ademt experiment, vertrouwen en verbinding.
De Paradijsvogeltuin wordt gefaciliteerd door CareX, die vaker dit soort vrije broedplaatsen ondersteunt. Je voelt dat deze plek niet slechts over tuinieren of bouwen gaat, maar over samen leven. Over het herstellen van wat versnipperd is in onze samenleving.
Toch hangt er ook een schaduw boven het terrein: er is een busbaan gepland dwars over deze levende plek. Vanuit het rekenmodel lijkt dat efficiënt – maar wie hier loopt, voelt hoe kostbaar deze grond is. Hier groeit iets wat geen spreadsheet kan vangen.
Subsidies? Vaak laten ze die liggen. Want met hergebruik, creativiteit en collectieve kracht blijkt alles veel goedkoper én rijker te kunnen. Geld zien zij – net als wij – als een grondstof: waardevol, niet om te verspillen, maar om met zorg te gebruiken.
De Paradijsvogeltuin laat zien hoe anders het kan. En hoe mooi.
De Biotoop
We werden in de Biotoop hartelijk ontvangen door Thomas van der Woude, die ons meenam in het verhaal van deze bijzondere plek. Even later sloot ook Lenze Hofstee aan, en samen gaven ze ons een levendige indruk van wat hier leeft en groeit.
De Biotoop is gevestigd in het voormalige Biologisch Centrum van de Rijksuniversiteit Groningen. Wat ooit een onderzoeksgebouw was, is nu een bruisende gemeenschap waar wonen, werken en creativiteit samenkomen. Niet voor niets spreken zij liever van een bruisplek dan van een broedplaats – dat klinkt immers tijdelijk, terwijl hier iets blijvends ontstaat.
Er wonen inmiddels 180 mensen, met daarnaast 100 ondernemers en 150 kunstenaars die in het pand hun werkplek of atelier hebben. Elke gang ademt een eigen sfeer, gevuld met woonruimtes, werkplekken, ateliers en collectieve functies. Het is een bonte mix van mensen: van gezinnen tot alleenstaanden, van ondernemers tot kunstenaars, van mensen met een kleine beurs tot meer vermogende bewoners. Het is juist die diversiteit die de Biotoop zo krachtig maakt.
We liepen mee met Lenze door een van de kleurrijk beschilderde ruimtes – kunst en expressie zijn hier alom aanwezig. De sfeer is open, creatief en uitnodigend.
De Biotoop wordt momenteel beheerd door CareX, met een tijdelijke beheertermijn van telkens zeven jaar. Maar alles in deze plek vraagt eigenlijk om duurzaamheid en zekerheid. Niet alleen omdat de bewoners en gebruikers zich hier thuis voelen, maar ook omdat het een inspirerend voorbeeld is van hoe leegstaand erfgoed kan transformeren tot een bruisende gemeenschap.
Anne zegt wel eens: Wil je gelukkig worden dan moet je doen wat wij doen en dat is pelgrimeren van plek naar plek waar gemeenschappen, zoals de Biotoop, voor elkaar en de Aarde zorgen.
Het zou dan ook een prachtige plek zijn voor een Nij Begun-bijdrage – om deze tijdelijke zekerheid om te zetten in een blijvend thuis, met een structurele financiële basis. Hier zie je wat er mogelijk is als je ruimte, vertrouwen en mensen samenbrengt.
Plaats de Wereld
Plaats de Wereld is een broedplaats voor groene leefstijl en ontmoeting. Op het werelderf in Vries vind je inspiratie & educatie om van de wereld een betere plaats te maken. Iedereen is welkom om mee te doen in atelier, keuken, dorpstuin en verhalentheater.
Johan en Yvonne Westerhof zijn initiatiefnemers van Plaats de Wereld. Johan: ’Wij werken samen met ruim honderd vrijwilligers. Zij komen naar ons werelderf om praktische inspiratie op te doen voor duurzaam leven en helpen ons met het maken van producten voor de winkel. Daarbij worden we ondersteund door een klein team professionals, dat ook de workshops en evenementen organiseert. Op jaarbasis bereiken we daarmee ongeveer zesduizend mensen.’
Er worden ook dorpsdiners en dorpslunches georganiseerd. De groenten uit de eigen tuin worden daarvoor gebruikt, en alles voor een heel sociale prijs. Wij konden meegenieten van heerlijke soep, smeersels, salades.